Dla chrześcijan uroczystość  Zmartwychwstania  Pańskiego jest pierwszym i najdawniejszym świętem w kościele. W znaczeniu religijnym to czas  nadziei  i obietnicy zbawienia.

W tym szczególnym dla nas wszystkich czasie chcemy przypomnieć ważne momenty, zwyczaje i tradycje związane z przygotowaniami do radosnego świętowania. Wielkanoc 2020 nie będzie „taka jak zawsze”, pozostaniemy w domach, nie pójdziemy na Drogę Krzyżową, nie poświęcimy pokarmów w kościele, nie weźmiemy fizycznie udziału w Rezurekcji. Wydawać by się mogło, że tegoroczne święta będą „on line”, ale duchowo przeżywać będziemy je jak w poprzednich latach, a może nawet teraz w sposób wyjątkowy.  Pamiętajmy jednak o tym jak to było dawniej, jak to było rok temu; pełni wiary, że za rok wszystko wróci „na stare tory”.

W  niedzielę poprzedzającą Wielki Tydzień w chrześcijańskiej tradycji wspominamy tryumfalny wjazd Chrystusa do Jerozolimy. Według przekazu św. Jana Ewangelisty, na drogę którą  przejeżdżał na osiołku Chrystus, lud rzucał gałązki palmowe i oliwne. Już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa zapoczątkowano tradycję odbywania procesji z palmami, której w tym roku zabrakło. Ale pomimo tego w licznych domach palmy były jak zawsze. Wykonuje się je z kwitnących pędów wierzby a do wystroju dodaje barwinek, mirt, szuwar i sitowie oraz zdobi się kwiatami i wstążkami. Nasza tradycja ludowa nadała poświęconym palmom magiczne i lecznicze właściwości. Połknięcie pączka wierzbowego ma przynieść ulgę w schorzeniach gardła. Wypędzając bydło po raz pierwszy na pole, gospodarz trzyma dawniej w ręku palmę, by gospodarstwo omijały choroby. W wielu domach po dziś dzień  zachował się zwyczaj wkładania palm za obrazy, by chroniły domostwa od nieszczęść. Palmy wielkanocne wykonuje się w całej Polsce. W wielu miejscowościach od lat organizowane są konkursy na najładniejszą i najdłuższą palmę. Od kilkunastu lat na terenie Gminy Lubaczów na stałe do kalendarza wpisał się konkurs „Na najpiękniejszą Palmę Wielkanocną” adresowany do Kół Gospodyń Wiejskich  oraz Klubów Seniora, który gromadził około 28  misternie wykonanych prac. Ze względu na pandemię ten rok był uboższy o ten element tradycji.

Szczególnym czasem przygotowania się do  Świąt Zmartwychwstania Pańskiego jest Triduum Paschalne rozpoczynające się  Wielkim Czwartkiem na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy Chrystusa z apostołami, ustanowienia Najświętszego Sakramentu oraz Sakramentu Kapłaństwa.

Przypominamy, że od wielu wielu lat aż do ubiegłego roku święta przeżywaliśmy zupełnie inaczej:

Wielki Piątek – jest dniem największej żałoby w Kościele po śmierci Chrystusa na krzyżu. W tym dniu nie odprawia się mszy św. ponieważ  Chrystus złożył ofiarę swojego życia. Liturgia tego dnia obejmuje rozważania Męki Pańskiej i adorację krzyża. W tym dniu ulicami miast i wsi podążają  drogi krzyżowe, na których bardzo licznie gromadzą się wierni. W kościołach urządza się tradycyjne  oraz bardzo współczesne Groby Pańskie. Wystawiony jest w nich Najświętszy Sakrament, adorowany przez wiernych w asyście warty grobowej.

Wielka Sobota jest dniem najbogatszym  w treść liturgiczną i obrzędową. Nasze miasta i wsie wypełniały się wiernymi, udawali się oni do kościołów, by poświęcić koszyk z potrawami, zwany ”święconką”, która w następnym dniu znajdowała się na świątecznym  stole. Koszyczka nie poświęcimy obecnie w kościele, ale wśród potraw nie może zabraknąć baranka z ciasta lub cukru oraz jajek. Jajko –  symbolizuje zarodek, życie, płodność. Bardzo rozpowszechniona w naszej kulturze i tradycji jest zwyczaj  malowania jaj. Wielkanocne „pisanki” i „kraszanki”, barwione i dekorowane w różnych technikach, są uniwersalnym symbolem życia, początku istnienia i siły witalnej.

W celu zachowania zwyczajów i tradycji malowania pisanek organizowane były od dawna konkursy.

Przypominamy, że w latach poprzednich już 20 razy Centrum Kulturalne w Przemyślu było organizatorem Konkurs na Pisankę Wielkanocną. Swoim zasięgiem obejmował 6 powiatów, w tym lubaczowski. Adresowany był do osób wykonujących pisankę tradycyjnymi technikami: drapaną, batikową oraz technikami współczesnymi. Coraz bardziej popularna stawała się kategoria „Mistrz –Uczeń”, przeznaczona dla dzieci i młodzieży, którzy przejęli tradycje pisankarskie od swoich mistrzów. Technikę wykonywania pisanek poznać możemy odwiedzając stronę internetowa: Kultura Ludowa.pl  – „ o tradycji we współczesności”.  Proponujemy również obejrzenie na portalu You Tube filmów znanego nam Pana Leszka Kłysewicza z Horyńca Zdroju- „Artystyczne strusie jaja”,” Jajowe cudeńka” .

Wspaniałym obrzędem wielkosobotniej wieczornej liturgii jest poświęcenie ognia i wody oraz zapalenie od paschału świecy wyobrażającej Chrystusa.

Niedziela Zmartwychwstania  Pańskiego nazywana jest również Wielkanocną, bowiem cud Zmartwychwstania dokonał się nad ranem, jest ona największym świętem wszystkich chrześcijan. Rankiem,  skoro świt wierni przy biciu dzwonów tłumnie uczestniczyli zawsze  w procesjach rezurekcyjnych. W tym szczególnym dniu często witamy się słowami „Chrystus zmartwychwstał – prawdziwie powstał”. W tym roku zrobimy to głównie telefonicznie. Uroczystym posiłkiem po liturgii rezurekcyjnej jest śniadanie z udziałem wszystkich domowników i gości,  podczas którego dzielimy się święconym  jajkiem  i składamy sobie życzenia.

Poniedziałek Wielkanocny jest dniem zamykającym obchody Świąt Zmartwychwstania Pańskiego. Zachowała się w nim tradycja polewania się wzajemnie wodą, zwana potocznie „śmigusem dyngusem”. Dziewczyny niby  uciekały i zamykały się w obawie przed zlaniem woda, lecz skrycie marzyły o oblaniu, bo to wróżyło rychłe zamążpójście. Z kultywowaniem chociaż symbolicznym tego zwyczaju także musimy poczekać do przyszłego roku.

Oprócz wielu zmian wymuszonych przez pandemię koronawirusa z pewnością niezmienna pozostanie duchowa radość ze Zmartwychwstania, dzielić się nią będziemy tylko w innej formie.

Do osób, które chciałyby  więcej o tradycjach i zwyczajach Wielkanocnych zamieszczamy poniżej linki do ciekawych artykułów i publikacji:

„Kresowa święconka” Aneta Skarżyński Dyrektor ds. Kultury i Sztuki Fundacji Polonia Union

http://www.osadnicy.org/007-018skarz949a_k.pdf

„OBRZĘDY, ZWYCZAJE I ŚPIEWY WIELKANOCNE W ŻYCIU I POBOŻNOŚCI LUDOWEJ MIESZKAŃCÓW PODKARPACIA” KINGA STRYCHARZ-BOGACZ

https://ojs.tnkul.pl/index.php/rt/article/view/9258/8949

oraz:

https://polki.pl/po-godzinach/eventy,zapomniane-tradycje-wielkanocne,10081420,artykul.html

https://smilyplay.pl/tradycje-wielkanocne-w-polsce-i-wybranych-regionach-naszego-kraju/

http://www.studiowschod.pl/artykuly/jak-obchodzono-swieta-wielkanocne-w-stanislawowie/

https://histmag.org/Swieta-Wielkanocne-w-przedwojennej-prasie-7763