Słowa naszego wieszcza narodowego Adama Mickiewicza wyryte na tablicy pamiątkowej w przedsionku kościoła parafialnego w Załużu są dla nas myślą przewodnią, jak mamy kultywować pamięć o ofiarach tragedii, która rozegrała się 81 lat temu w przysiółku Czarne, sołectwo Załuże.

Uroczystości patriotyczno- religijne odbyły się 26 czerwca 2022 roku przy krzyżu-obelisku, gdzie 22 czerwca 1941 roku miała miejsce pacyfikacja i okrutny mord na ludności cywilnej. Z rąk żołnierzy niemieckiego Wehrmachtu zginęło 30 mieszkańców Załuża – Czarne , Podłęża i Dachnowa , którzy stanęli na drodze swoich oprawców.

Po powitaniu zebranych modlitwę za bestialsko zamordowanych poprowadził miejscowy proboszcz ksiądz Tadeusz Maciejko, po czym nastąpiła ceremonia złożenia kwiatów przez przybyłe delegacje.

Następnie uczestnicy uroczystości udali się na miejscowy cmentarz parafialny, gdzie wspólnie modlono się za ofiary tej zbrodni i zapalono znicze na grobie zamordowanych,  po czym procesyjnie udano się do kościoła, by uczestniczyć we Mszy Świętej za pomordowanych i ofiary II wojny światowej. Po zakończonej liturgii, na dziedzińcu przy kościele głos zabrał pan Wiesław Kapel ,Wójt Gminy Lubaczów, który wspomniał o historii upamiętnienia tej zbrodni (odsłonięcia tablicy pamiątkowej w przedsionku kościoła z 2001 roku oraz renowacji krzyża- obelisku w 2016 roku). Nawiązał on do obecnej sytuacji za wschodnią granicą, podkreślając, że pokój jest wartością najwyższą i do niego powinniśmy dążyć. Podziękował księdzu proboszczowi za sprawowaną liturgię i modlitwę. Słowa uznania padły pod adresem wszystkich delegacji pocztów sztandarowych, rodzin pomordowanych, miejscowej szkoły, (która przygotowała oprawę Mszy Świętej ), Strzelców, Organizacji Kombatanckich, Ochotniczej Straży Pożarnej, wszystkich uczestników.

W uroczystościach uczestniczyły:

– Poczty Sztandarowe: Ochotniczej Straży Pożarnej w Załużu, Społecznej Szkoły Podstawowej z Oddziałem Przedszkolnym wraz z dyr. Barbarą Jaremkiewicz, gronem pedagogicznym i uczniami, Gminy Lubaczów
– Delegacja Samorządu Gminy Lubaczów na czele z Wiesławem Kaplem- Wójtem Gminy Lubaczów, Panem Romanem Cozacem Przewodniczącym Rady Gminy wraz z radnymi Justyną Cozac, Stanisławem Szpytem oraz miejscowym sołtysem, Januszem Borchowcem, Eugeniuszem Załuskim oraz Krzysztofem Rogowskim sołtysem wsi Mokrzyca,
– Delegacja Jednostki Strzeleckiej 2033 im. Gen. Józefa Kustronia w Lubaczowie na czele ze starszym chorążym związku strzeleckiego Tomaszem Szczygłem,
– Delegacja Związku kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych Koło Miejsko- Gminne w Lubaczowie, Związku Inwalidów Wojennych oraz Stowarzyszenia Spadkobierców Polskich Kombatantów II Wojny Światowej na czele z Prezesem młodszym inspektorem ZS Panem Eugeniuszem Hukiem,
– Delegacja Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Koło Obwodu Nisko- Stalowa Wola z członkami z Lubaczowa i Horyńca – Zdroju na czele z Panią Jolantą Szczerbinin,
– Delegacja Gminnych Instytucji Kultury na czele z Panią Martą Tabaczek Dyrektorem GOK, Przewodniczącą Rady Powiatu oraz Panią Anną Kobiałka Dyrektorem GBP w Lubaczowie z/s w Baszni Dolnej,|
– Delegacja rodzin pomordowanych,
– Delegacja samorządu wsi Mokrzyca i Załuże.